لیزر موهای زائد و نازایی از جمله موضوعاتی است که در ذهن بسیاری از بانوان، پرسش‌های پزشکی و نگرانی‌های سلامت‌محور ایجاد می‌کند. تصور ورود اشعه به عمق پوست و عبور آن از بافت‌های ظریف بدن، ذهن را به‌سوی اختلال در تخمدان‌ها، رحم و حتی سقط جنین سوق می‌دهد. این دغدغه‌ها، به‌ویژه در دوران بارداری یا برای افرادی که در مسیر درمان نازایی قرار دارند، شکل جدی‌تری به خود می‌گیرد. در این مقاله به‌جای تکرار کلیشه‌ها و روایت‌های شخصی، نگاه تخصصی به این موضوع خواهیم داشت و تاثیر لیزر روی دستگاه تناسلی زنانه در دوران بارداری را مورد بررسی قرار می‌دهیم.
آیا لیزر موهای زائد باعث نازایی می‌شود؟
پرسش درباره ارتباط میان لیزر موهای زائد و نازایی، بیشتر از آن‌که ریشه در واقعیت علمی داشته باشد، از ترکیب ناآگاهی درباره مکانیزم لیزر و حساسیت عمومی نسبت به باروری زنان شکل گرفته است. برای رسیدن به پاسخ دقیق لازم است هر کدام از عوامل موثر بررسی شوند.
اشعه لیزر به تخمدان نمی‌رسد
دستگاه‌های لیزر مخصوص حذف موهای زائد طوری طراحی شده‌اند که امواج آن‌ها در عمق محدود باقی می‌ماند. این دستگاه‌ها اغلب با طول موج‌هایی کار می‌کنند که تنها به سطح پوست نفوذ می‌کند و در نهایت فولیکول مو را تحت تاثیر قرار می‌دهد. ساختار پوست انسان از چند لایه محافظ تشکیل شده که مانع عبور مستقیم هر نوع پرتو به اندام‌های داخلی از جمله تخمدان‌ها می‌شود. تخمدان‌ها در ناحیه لگن و در عمقی فراتر از حد نفوذ لیزر قرار دارند. بنابراین از منظر فیزیکی، اصلا امکانی برای رسیدن اشعه به بافت تخمدان وجود ندارد.
امواج نوری لیزر یونیزه‌کننده نیستند
یکی از نگرانی‌های عمده درباره اثرات پرتوها، احتمال تغییر در ساختار DNA یا آسیب به سلول‌های بنیادی است. اما باید به این نکته توجه کرد که لیزرهایی که در کلینیک‌های پوست و زیبایی استفاده می‌شوند، در دسته امواج نوری غیر یونیزه‌کننده قرار می‌گیرند. برخلاف اشعه ایکس یا گاما که در تصویربرداری پزشکی یا پرتودرمانی کاربرد دارند و قابلیت ایجاد جهش ژنتیکی دارند، لیزر زیبایی تنها فولیکول مو را گرم می‌کند و بافت‌های اطراف را دچار تخریب نخواهد کرد.
تایید مراجع علمی جهانی بر بی‌خطر بودن لیزر
مطالعات انجام‌شده در مجلات معتبر بین‌المللی حوزه پوست و زنان، تاکنون هیچ شواهدی دال بر لیزر موهای زائد و نازایی از سوی لیزرهای زیبایی ارائه نکرده‌اند. همچنین سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) که یکی از معتبرترین مراجع نظارتی به شمار می‌رود، دستگاه‌های لیزر خانگی و کلینیکی را برای استفاده در نواحی مختلف بدن تایید می‌کند. در این گزارش‌ها هیچ اشاره‌ای به تاثیر سوء بر تخمدان یا باروری زنان نشده است.
نگرانی در افراد با بیماری‌های زمینه‌ای تولیدمثل
در مواردی که فرد از پیش با بیماری‌هایی مانند سندروم تخمدان پلی‌کیستیک (PCOS)، آندومتریوز یا عفونت‌های لگنی مزمن مواجه بوده، نگرانی از لیزر موهای زائد و نازایی به‌طور طبیعی بالاتر است. در این شرایط گرچه لیزر نقشی در آسیب به سیستم تولیدمثلی ندارد، اما توصیه می‌شود هرگونه اقدام زیبایی زیر نظر پزشک زنان انجام گیرد تا اختلالات احتمالی در روند درمان بیماری اصلی به‌وجود نیاید.
جهت داشتن مشاوره آنلاین و دریافت نوبت با دکتر مریم ارجمند بر روی کلمه مشاوره آنلاین کلیک کنید و با ایشان در ارتباط باشید.
آیا لیزر موهای زائد باعث سقط جنین می‌شود؟
تردید درباره ایمنی لیزر در دوران بارداری، اغلب از تصورات نادرستی درباره‌ی نحوه عملکرد این تکنولوژی ناشی می‌شود. لیزرهایی که برای حذف موهای زائد به کار می‌روند، با اشعه‌های درمانی یا یونیزان تفاوت بنیادین دارند و حتی به لایه‌های عمیق پوست هم دسترسی ندارند. برای بررسی دقیق‌تر لیزر موهای زائد و نازایی یا سقط جنین، به نکات زیر اشاره می‌کنیم:
- نوع پرتو: انرژی ساطع‌شده از دستگاه‌های لیزر رفع مو، از نوع نور غیر‌یونیزان است. یعنی ساختار DNA را نمی‌شکند، بافت زنده را تخریب نمی‌کند و باعث جهش سلولی یا ناهنجاری جنینی نمی‌شود.
- محدوده عملکرد لیزر: پرتوی لیزر فقط تا لایه درم پوست نفوذ می‌کند. اندام‌هایی مثل رحم، تخمدان یا جفت در لایه‌های بسیار عمیق‌تری از بدن قرار دارند و از میدان تاثیر لیزر خارج‌اند.
- عدم ارتباط فیزیولوژیک با بارداری: لیزر با محورهای تنظیم هورمون‌های بارداری، از جمله HCG، پروژسترون و استروژن، هیچ تداخل یا مهار مستقیمی ندارد. بنابراین نه تعادل هورمونی را بر هم می‌زند و نه در فرآیند لانه‌گزینی یا رشد جنین دخالت کند.
- پاسخ بدن به لیزر در بارداری: میزان ملانین پوست، عمق فولیکول‌های مو یا الگوی رشد مو در بارداری ممکن است تغییر کند، اما این تغییرات اثری در مسیر یا عملکرد لیزر ندارند.
- جذب انرژی موضعی: انرژی لیزر در محل هدف فولیکول مو به گرما تبدیل می‌شود و بدن آن را به‌صورت موضعی خنثی می‌کند. انتقال این گرما یا انرژی به سیستم گردش خون یا اندام‌های داخلی امکان‌پذیر نیست.
- داده‌های کلینیکی: تاکنون گزارشی مبنی بر افزایش نرخ سقط جنین به دنبال لیزر موهای زائد منتشر نشده است. مرور مقالات در ژورنال‌های زنان و زایمان نیز شواهدی دال بر اثر منفی این روش بر بارداری ارائه نداده‌اند.
با این‌که شواهد علمی، رابطه‌ای میان لیزر موهای زائد و نازایی یا سقط جنین را اثبات نمی‌کند، اغلب متخصصان زنان توصیه می‌کنند اقدامات غیرضروری زیبایی، خصوصا در سه‌ماهه اول انجام نشود. این موضوع نه به‌دلیل خطر لیزر، بلکه برای پیشگیری از هرگونه استرس فیزیولوژیک اضافی در دوره حساس رشد جنینی است.
لیزر موهای زائد در بارداری
بارداری دوره‌ای است که در آن بدن زن با موجی از تغییرات هورمونی، پوستی و متابولیکی مواجه می‌شود. همین تغییرات شرایط را برای انجام بسیاری از اقدامات زیبایی از جمله لیزر موهای زائد پیچیده‌تر می‌کند. اگرچه تابش لیزر به‌طور موضعی و سطحی انجام می‌شود و انرژی آن به عمق رحم نمی‌رسد، اما واکنش پوست و بدن به این تابش در دوران بارداری تفاوت‌هایی دارد که نمی‌توان از آن‌ها چشم‌پوشی کرد.
یکی از مهم‌ترین دغدغه‌ها برای لیزر موهای زائد و نازایی، افزایش حساسیت پوستی در اثر افزایش جریان خون و تغییرات هورمونی است. این حساسیت می‌تواند باعث واکنش شدیدتر پوست نسبت به لیزر شود و احتمال قرمزی، تحریک یا حتی سوختگی خفیف را افزایش دهد. در کنار این موضوع، بارداری گاهی موجب بروز لک‌های پوستی یا تشدید تیرگی در برخی نواحی بدن می‌شود. انجام لیزر در چنین شرایطی، نه‌تنها ممکن است این تغییر رنگ‌ها را ماندگارتر کند، بلکه ریسک ناهماهنگی رنگ پوست پس از درمان را نیز افزایش می‌دهد.
نکته دیگر این است که رشد مو در دوران بارداری معمولا افزایش می‌یابد و موها ضخیم‌تر می‌شوند. این موضوع باعث می‌شود اثربخشی لیزر موقتی بوده و پس از زایمان نیاز به جلسات مجدد وجود داشته باشد. نبود مطالعات گسترده بالینی روی لیزر موهای زائد و نازایی باعث شده است که پزشکان انجام لیزر در این دوران را توصیه نکنند؛ اما این توصيه نه از منظر خطر مستقیم برای جنین، بلکه به دلیل نبود اطلاعات قطعی در مورد ایمنی آن است.
در مجموع اگرچه لیزر موهای زائد در دوران بارداری الزاما منجر به آسیب به جنین نمی‌شود، اما حساسیت‌های خاص این دوره، انجام این اقدام را به تصمیمی پرریسک تبدیل می‌کند. به همین دلیل اغلب توصیه می‌شود انجام آن به دوران پس از زایمان موکول شود تا هم پوست در شرایط پایدارتری قرار گیرد و هم اثربخشی درمان بیشتر شود.
سوالات متداول
برخلاف تصور عموم، تابش لیزر مورد استفاده در حذف موهای زائد، تنها به سطح پوست محدود می‌شود و توان عبور از لایه‌های عمقی بدن یا رسیدن به رحم را ندارد اما آنچه موضوع را نگران‌کننده می‌سازد، واکنش بدن مادر است.
پزشکان بر مبنای اصل احتیاط بالینی عمل می‌کنند تا در شرایطی که اطلاعات علمی کافی برای رد یا اثبات لیزر موهای زائد و نازایی اقدام وجود ندارد، اقدام را به تعویق بیاندازند. از آن‌جا که اغلب مطالعات انجام‌شده روی زنان غیر باردار بوده و داده‌های کافی درباره تاثیرات غیرمستقیم لیزر در بارداری وجود ندارد، متخصصان ترجیح می‌دهند ریسک احتمالی را حذف کنند.
در سه‌ماهه اول بارداری، اندام‌های حیاتی جنین در حال شکل‌گیری است و بدن مادر دچار نوسانات شدید هورمونی می‌شود. طی این زمان حتی کمترین استرس فیزیولوژیک یا واکنش التهابی پوست ممکن است با اضطراب روانی همراه شود و روند بارداری را تحت‌تاثیر قرار دهد. در ماه‌های پایانی نیز، حجم شکم، تغییرات در سیستم عصبی و دردهای موضعی می‌توانند مانع از انجام صحیح لیزر شوند.