مراقبت های بعد از برداشتن خال برای جلوگیری از عوارض جدی و گرفتن بهترین نتیجه ضروری هستند. برداشتن خال یکی از اقدام‌های پزشکی است که برای حذف زائده‌های پوستی انجام می‌شود. خال‌ها ممکن است مادرزادی باشند یا در سنین مختلف روی بدن ظاهر شوند. برخی افراد برای بهبود ظاهر و برخی دیگر با توصیه پزشک، اقدام به برداشتن خال می‌کنند. بااین‌حال، همه روش‌های خال‌برداری نیازمند مراقبت‌های مشخصی هستند تا عوارضی مثل عفونت، بازگشت خال و زخم شدید رخ ندهد.
دلایل پدید آمدن خال و انواع روش‌های برداشتن آن
خال در نتیجه تجمع غیر عادی سلول‌های رنگدانه‌ساز پوست (ملانوسیت) ایجاد می‌شود. گاهی این اتفاق به‌صورت مادرزادی و گاهی در اثر نور خورشید، تغییرات هورمونی یا گذر زمان شکل می‌گیرد. انواع روش‌های برداشتن خال شامل جراحی، سوزاندن (الکتروکوتر)، لیزر، رادیوفرکوئنسی (آر اف سرجیکال) و کرایوتراپی هستند.
هر کدام شیوه ویژه‌ای دارند و مراقبت‌های پس از عملشان هم تفاوت دارد. آشنایی با این مراقبت‌ها، به بهتر شدن جای خال و جلوگیری از عود مجدد کمک بزرگی می‌کند.
مراقبت های کلی پس از برداشتن خال
پس از برداشتن خال نیاز است مراقبت هایی را رعایت کنید که در ادامه به بیان آن ها می‌پردازیم:
- پاکیزه نگه داشتن ناحیه: تمیز بودن پوست کمک می‌کند از ورود میکروب‌ها به محل زخم جلوگیری شود. شست‌وشوی ملایم روزانه و خشک کردن آرام سطح پوست، مانع تحریک و التهاب می‌شود.
- خودداری از دستکاری زخم: دلمه یا پوسته سطحی یک سد طبیعی است. کندن یا خاراندن آن، روند بهبودی را کند کرده و باعث تغییر رنگ و لک می‌شود.
- محافظت در برابر تابش مستقیم خورشید: پوست بعد از عمل حساس‌تر است. قرارگیری در معرض آفتاب گاهی باعث تیرگی و لک خواهد شد. بهتر است در بیرون از خانه تا چند هفته از کرم ضدآفتاب استفاده شود و از آفتاب شدید دوری کنند.
- به‌کارگیری پماد توصیه‌شده توسط پزشک: برخی پمادهای موضعی مانند آنتی‌بیوتیک‌های موضعی یا ترکیب‌های ترمیمی، التهاب را کم و به بهبود پوست کمک می‌کنند. نوع و مدت مصرف باید توسط پزشک مشخص شود.
- زمان‌بندی دوش گرفتن: معمولا در روش‌های گوناگون توصیه می‌شود 24 تا 48 ساعت اولیه، ناحیه عمل خیس نشود. این کار از بروز عفونت و باز شدن زخم پیشگیری خواهد کرد.
- استفاده نکردن از شوینده‌های قوی: محصولات لایه‌بردار و صابون‌های قوی تا یکی دو هفته پس از خال‌برداری کنار گذاشته شوند؛ چون پوست حساس‌تر می‌شود و احتمال تحریک بالا می‌رود.
مراقبت های بعد از برداشتن خال با سوزاندن (الکتروکوتر)
در روش سوزاندن، از دستگاه الکتروکوتر استفاده می‌شود. در این شیوه، خال و بافت‌های اطراف حرارت می‌بیند و از بین می‌رود. پس از انجام آن، نکته‌های مهمی وجود دارد:
- پانسمان: اغلب لایه‌ای از گاز استریل یا چسب زخم روی ناحیه قرار می‌دهند. بهتر است طبق توصیه متخصص، پانسمان را تا 24 یا 48 ساعت برندارید.
- پماد آنتی‌بیوتیک: مصرف منظم پمادهای آنتی‌بیوتیک طی چند روز اول، در جلوگیری از عفونت بسیار موثر است.
- خشک ماندن ناحیه: در 24 ساعت ابتدایی، بهتر است بر محل عمل آب نرسد تا زخم بسته بماند.
- پرهیز از آفتاب مستقیم: پوستی که سوزانده شده، در برابر نور توانایی کمتری برای دفاع دارد. استفاده از ضدآفتاب یا پوشاندن آن قسمت توصیه می‌شود.
- خودداری از خاراندن: ایجاد خارش در محل سوخته ممکن است وسوسه‌انگیز باشد، ولی خاراندن خطر به‌جا ماندن لک دائمی و جای زخم را بالا می‌برد.
مراقبت های بعد از برداشتن خال با لیزر
در روش لیزر، دسته پرتوهای متمرکز برای از بین بردن خال به‌کار می‌رود. حذف خال با لیزر، نسبت به روش سوزاندن حرارت موضعی کمتری در بافت سالم اطراف ایجاد می‌کند. این روش برای خال‌های سطحی یا با عمق محدود کاربرد دارد. برای رسیدگی درست پس از لیزر، موارد زیر مهم است:
- پرهیز از شست‌وشو در 24 ساعت اول: تماس مکرر با آب، زخم را نرم کرده و احتمال کندن بافت در حال ترمیم را افزایش می‌دهد.
- نزدیک نکردن محصولات محرک به محل زخم: کرم‌های لایه‌بردار یا سفید کننده تا چند روز کنار گذاشته شوند؛ زیرا پوست ناحیه، بسیار حساس خواهد بود.
- مصرف کرم ترمیم‌کننده: بعضی افراد با تایید پزشک از پماد ویژه‌ای استفاده می‌کنند تا التهاب را کم کنند. این کار معمولا دو تا چهار روز ادامه دارد و سپس با مشورت متخصص، مصرف قطع می‌شود.
- جلوگیری از نور شدید آفتاب: لیزر پوست را مستعد تغییر رنگ می‌کند. قرار گرفتن طولانی‌مدت زیر آفتاب شدید، احتمال لکه‌دار شدن را بالا می‌برد. ضدآفتاب SPF بالا می‌تواند پوشش خوبی ایجاد کند.
- نداشتن آرایش سنگین: تا چند روز اول بهتر است مواد آرایشی غلیظ روی زخم قرار داده نشود تا منافذ ناحیه درگیر نشود.
مراقبت های بعد از برداشتن خال با دستگاه رادیوفرکوئنسی (RF سرجیکال)
رادیوفرکوئنسی یا آر اف سرجیکال، راهی جدید برای برداشتن ضایعه‌های سطحی و گوشت اضافی است. در این فرایند، امواج رادیویی با فرکانس بالا بافت خال را برش می‌دهد. نکته‌های زیر در دوران نقاهتش اهمیت دارد:
- کرم ترمیمی: اغلب پزشکان پس از عمل، پمادهای ترمیمی مثل سیکاموزا یا ترکیبات مشابه را تجویز می‌کنند تا پوست سریع‌تر ترمیم شود.
- خودداری از نور خورشید: بهتر است در مدت ترمیم از تابش مستقیم خورشید پرهیز شود. کرم ضدآفتاب مناسب SPF بالا راهکاری برای محافظت آن نقطه است.
- تمیز نگه داشتن ناحیه: شستن ملایم زخم و زدن پماد ضد التهابی از عفونت احتمالی پیشگیری می‌کند.
- پرهیز از آرایش شیمیایی سنگین: تا مدتی از کرم‌پودرها و ضدآفتاب‌های رنگدار قوی دوری شود. این اقدام، احتمال التهاب را کمتر می‌کند.
- پرهیز از کندن پوسته: اگر محل برداشت خال دلمه بست، حتما اجازه دهید خودش بریزد تا جا نماند.
مراقبت های بعد از برداشتن خال با جراحی
برداشتن خال با کمک تیغ جراحی، مخصوصا برای خال‌هایی که عمق یا اندازه بیشتر دارند، انتخاب می‌شود. جراح معمولا بافت خال را همراه سلول‌های رنگی اطراف برمی‌دارد. پس از آن:
- پانسمان: غالبا تا 48 ساعت نباید خیس شود. پس از این مدت، با نظر دکتر پوست خوب در جردن می‌توان شست‌وشو را آغاز کرد.
- کشیدن بخیه: بسته به ناحیه بدنی، کشیدن بخیه می‌تواند بین 4 تا 14 روز بعد از عمل اتفاق بیفتد. چنانچه فرد زودتر بخیه‌ها را بکند، احتمال باز شدن زخم خواهد بود.
- مصرف پمادهای ترمیمی: در طول دوره تا دو هفته، پیوسته استفاده می‌شوند تا پوست ورم و التهاب کمتری نشان دهد.
- خودداری از فشار و ضربه: فشار یا کشش ناگهانی روی زخم می‌تواند بافت در حال جوش خوردن را از هم باز کند که بر بهبودی تاثیر منفی می‌گذارد.
- محافظت در برابر نور خورشید: پوشاندن ناحیه جراحی‌شده بسیار توصیه می‌شود. بعضی از متخصصان تا چند ماه بعد پیشنهاد می‌کنند ضدآفتاب‌ها به‌طور منظم تمدید گردند.
مدت زمان استفاده از پمادها و تعداد دفعات در طول روز بعد از برداشتن خال
مدت مصرف پماد یا کرم ضدالتهاب، بستگی به روش خال‌برداری و وسعت آن دارد. اغلب موارد، بین 3 تا 7 روز لازم است. در روش جراحی با برش عمیق‌تر، ممکن است پزشک مدت طولانی‌تری تجویز داشته باشد. برخی افراد هر 8 ساعت لایه‌ای نازک از پماد آنتی‌بیوتیک می‌زنند؛ بعضی دیگر روزی دو بار. رعایت دستور متخصص عامل مهمی در پیشگیری از عفونت و ترمیم بهتر است.
عوارض رعایت نکردن مراقبت های بعد از برداشتن خال
در صورتی که بعد از برداشتن خال مراقبت های ذکر شده را رعایت نکنید ممکن است دچار عوارضی شوید که در ادامه به آن ها اشاره می‌کنیم:
- بازگشت خال: اگر سلول‌های رنگدانه‌ای اطراف خال به‌طور کامل حذف نشده باشند یا ناحیه پس از عمل تحریک شود، احتمال دارد خال دوباره پدیدار شود.
- عفونت: زمانی که فرد پانسمان را زود بردارد، زخم را دستکاری کند یا پماد را به‌موقع استفاده نکند، راه ورود میکروب باز خواهد شد. این امر باعث قرمزی شدید، تورم، ترشح چرکی و یکی از بدترین آسیب‌ها می‌شود.
- اسکار یا جای زخم برجسته: خاراندن و برداشتن زودهنگام دلمه، احتمال اسکارهای ضخیم را بالا می‌برد. در روش سوزاندن هم اگر مراقبت کافی نشود، لکه‌‌های قهوه‌ای یا حتی بافت ناهموار ایجاد می‌شود.
- طولانی شدن ترمیم: زمانی که از مراقبت‌های مطرح شده غفلت شود، فرآیند ترمیم بیش از حد طول می‌کشد و فرد مدت بیشتری با زخم درگیر خواهد بود. این مسئله گاهی با درد و ناراحتی روزمره همراه است.
- تغییر رنگ طولانی‌مدت پوست: آفتاب مستقیم، خاراندن زخم یا مصرف نابجای محصولات شیمیایی ممکن است باعث بروز لک‌های تیره در محل شود که گاهی تا مدت زیادی باقی می‌مانند.